خداوند در آیه 62 سوره بقره می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَادُواْ وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ» آن‌هایی كه از هر قومی از آن‌هایی كه به ظاهر ایمان آوردند، اعم از یهودی و نصاری و صابئین- مؤمنان به حضرت یحیی«علیه‌السلام»- هركس حقیقتاً به خدا و قیامت ایمان بیاورد و عمل صالح، یعنی عملی مطابق دین الهی انجام دهد، اجر او نزد پروردگارش است و او را نه خوفی از آینده باید باشد و نه حزنی از گذشته.

علامه‌طباطبایی«رحمة‌الله‌علیه» می‌فرمایند: آیه فوق خطوط كلی ایمان را مطرح می‌كند ولی خطوط جزیی ایمان واقعیِ،را در آیات دیگر روشن می‌كند. پیام این آیه با توجه به سیاق، آن است كه این نام‌های ظاهری ارزش ندارد، ملاك عبودیت و حقیقت ایمان است.

لذا در آیه 17 سوره حج می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالصَّابِئِینَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِینَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ» آن‌هایی كه ایمان آوردند و یهودیان و صائبین و نصاری و مجوس و مشركان، همه و همه روز قیامت بینشان حكم می‌شود و خداوند بر همه‌چیز شاهد و گواه است.

چنانچه ملاحظه می‌فرمایید در این آیه مشركین و مجوس را هم آورده و می‌فرماید در قیامت تكلیف هركس معلوم می‌شود.

آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این‌كه اگر كسی خلاف كرد جهنم می‌رود – چه مسلمان و چه غیر مسلمان – ولی در خوبی، باید علاوه بر عمل، فاعل هم خوب باشد. نمی‌گوید هركس كار خوبی كرد به بهشت می‌رود، بلكه می‌گوید اگر كسی عمل صالح انجام داد و به خدا و قیامت نیز معتقد بود به بهشت می‌رود و ایمان را باید وحی تأیید كند و وَحیِ ناسخ كه می‌فرماید بقیه‌ی كتاب‌های آسمانی دیگر رسالت هدایت ندارند، قرآن است. پس طبق آیات قرآن، مؤمن در حال حاضر كسی است كه به قرآن ایمان آورده باشد و در ماه رمضان روزه بگیرد و رو به قبله نماز بخواند.

در آیه 148 سوره بقره می‌فرماید: «وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَیْرَاتِ أَیْنَ مَا تَكُونُواْ یَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِیعًا إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» هر جمعیتی قبله‌ای دارد كه رو به سوی آن دارد، به عبارت دیگر هركدام از ملل دارای جهت خاص‌اند كه به آن جهت روی می‌آورند، ولی شما خیر را انتخاب كنید و در آن سبقت بگیرید، هركجا باشید خداوند با شماست و هیچ‌كس از زیر حسابرسی خدا خارج نیست، چرا كه خداوند بر هرچیزی قادر است.

آیه 15 سوره آل عمران می‌فرماید: «قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَیْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَأَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ» ای پیامبر به مردم بگو آیا از خیری بهتر از دنیا به شما خبر ندهم و آن این‌كه برای اهل تقوا نزد پروردگارشان بهشت‌هایی است كه در زیر آن‌ها نهرها جاری است كه در آن جاودانه‌اند و ازواج مطهره و رضایت الهی همه برای اهل تقوا است و خدا به بندگانش بصیر است و نسبت به اعمال خوب و بد آن‌ها آگاهی دارد.

و در آیه 113 و 114 سوره آل‌عمران می‌فرماید: «لَیْسُواْ سَوَاء مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَآئِمَةٌ یَتْلُونَ آیَاتِ اللّهِ آنَاء اللَّیْلِ وَهُمْ یَسْجُدُونَ × یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُوْلَئِكَ مِنَ الصَّالِحِینَ» آن‌هایی از اهل كتاب كه به آیات الهی كفر ورزیدند و پیامبران را به ناحق كشتند مساوی نیستند با اهل كتابی كه امت قائم به حق هستند و وقتی با آیات الهی روبه‌رو شدند به آن ایمان آوردند و خود را به عبادات الهی سپردند و به خدا و قیامت مؤمن شدند و امر به معروف و نهی از منكر كردند و در خیرات سبقت گرفتند، این افراد از اهل كتاب كه حالا به اسلام ایمان آوردند، از صالحین هستند.

با توجه به آیا فوق پلورالیسم به آن معنی كه در یك زمان چند دین مورد پذیرش خدا باشد، مورد پذیرش قرآن نیست، به‌خصوص كه قرآن صراحتاً كسانی كه برای خداوند فرزند قائل باشند را كافر می‌دارند و می‌فرماید: «لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِینَ قَآلُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ»[1] آن‌هایی كه می‌گویند مسیح فرزند خدا است كافرند. و نیز در آیه 30 سوره توبه كفر یهود را با فرزندِ خدادانستن عُزیر مطرح می‌كند و می‌فرماید: «وَقَالَتِ الْیَهُودُ عُزَیْرٌ ابْنُ اللّهِ وَقَالَتْ النَّصَارَى الْمَسِیحُ ابْنُ اللّهِ ذَلِكَ قَوْلُهُم بِأَفْوَاهِهِمْ یُضَاهِؤُونَ قَوْلَ الَّذِینَ كَفَرُواْ مِن قَبْلُ قَاتَلَهُمُ اللّهُ أَنَّى یُؤْفَكُونَ» یهود می‌گوید عُزیر فرزند خدا است و نصاری می‌گویند مسیح فرزند خدا است، این‌ها حرف‌هایی است كه بی‌دلیل می‌گویند شبیه قول كافران قبلی ، كه یك بت را خدا و یك بت را پسر او می‌دانستند، خدا آن‌ها را بكشد تهمت را به كجا رساندند.

در آیه 150 سوره نساء صریحاً كفر اهل كتاب را مطرح می‌فرماید كه به دلخواه خود بعضی از كتاب خدا را می‌پذیرند و بعضی را ردّ می‌كنند. می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یَكْفُرُونَ بِاللّهِ وَرُسُلِهِ وَیُرِیدُونَ أَن یُفَرِّقُواْ بَیْنَ اللّهِ وَرُسُلِهِ وَیقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَیُرِیدُونَ أَن یَتَّخِذُواْ بَیْنَ ذَلِكَ سَبِیلاً» آیه؛ حقیقت كفر اهل كتاب را بیان می‌كند كه چگونه بین خدا و رسولش تفرقه می‌اندازند و می‌خواهند راهی متوسط بین ایمان به خدا و كفر به رسول پیش گیرند. و در آیه بعد می‌فرماید: «أُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا...» این‌ها به‌راستی كافرند. جالب است بدانید كسانی كه در قبل تحت عنوان صراط‌های مستقیم، پلورالیسم دینی را دامن می‌زدند، اخیراً با طرح بشری‌بودن قرآن می‌گویند بعضی از آیات قرآن اندیشه‌های حضرت محمد«صلّی‌الله‌علیه‌وآله» است كه تحت تأثیر اندیشه‌های غلط و خرافی زمان خود وارد قرآن كرده است.

به هر حال بحث این است كه قرآن می‌گوید یهود و نصاری كافرند، اندیشه‌ی پلورالیسم می‌گوید: همه‌ی ادیان در یك زمان حق‌اند و هیچ دینی بر دین دیگر برتری ندارد، حال سؤال این است؛ می‌توان اندیشه‌ی پلورالیسم را به قرآن نسبت داد؟          موفق باشید